کروماتوگرافی چیست؟ روش فاز نرمال، تقسیمی و تبادل یونی

کروماتوگرافی چیست؟

کروماتوگرافی (Chromatography) یک روش آزمایشگاهی برای جداسازی، شناسایی و تحلیل ترکیبات مختلف موجود در یک مخلوط است. این تکنیک بر اساس تفاوت در نحوه توزیع ترکیبات میان دو فاز متفاوت عمل می‌کند:

• فاز ثابت یا ساکن

در این فاز، یک ماده جامد یا مایع روی یک سطح بی حرکت قرار گرفته است.

• فاز متحرک

و در این فاز، یک مایع یا گاز که از میان یا روی فاز ثابت حرکت می‌کند و ترکیبات نمونه را با خود حمل می‌کند.

 

اصول کار کروماتوگرافی

اصول کار روش و دستگاه کروماتوگرافی بر پایه تفاوت در میزان تمایل (جذب یا انحلال) ترکیبات مختلف به فاز ثابت و متحرک است. ترکیباتی که به فاز ثابت تمایل بیشتری دارند، کندتر حرکت می‌کنند، در حالی که ترکیباتی که به فاز متحرک تمایل بیشتری دارند، سریع‌تر حرکت می‌کنند. این تفاوت در سرعت حرکت باعث جداسازی ترکیبات می‌شود.

 

دستگاه های پرکاربرد کروماتوگرافی

• کروماتوگرافی مایع LC: برای جداسازی مواد محلول در مایع (خرید دستگاه LC-MS)
• کروماتوگرافی گازی GC: برای جداسازی ترکیبات فرار
• کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا HPLC: یک روش پیشرفته برای جداسازی دقیقتر

 

انواع روش های کروماتوگرافی

• کروماتوگرافی فاز نرمال

کروماتوگرافی فاز نرمال (Normal-phase Chromatography)  این نوع از کروماتوگرافی، حالتی است که در آن، فاز ساکن، قطبی (آبدوست) و فاز متحرک، ناقطبی (آبگریز) باشد. در مواردی برای کاربردهایی خاص، دانشمندان از کروماتوگرافی فاز معکوس (Reverse-phase Chromatography) استفاده می‌کنند که قطبیت فاز ساکن و متحرک، عکس حالت قبل است.

انواع مختلفی از کروماتوگرافی وجود دارد که هر کدام در نوع فاز متحرک و ساکن تفاوت دارند. البته اصل کلی در همه این روش‌ها یکسان است: تمایل اجزای مختلف آنالیت به فازهای ساکن و متحرک، سبب جدایش این اجزا می‌شوند.

 

• کروماتوگرافی تقسیمی

کروماتوگرافی تقسیمی (Partition Chromatography) یکی از انواع روش‌های جداسازی است که در آن، اجزای مخلوط به دو فاز تقسیم می‌شوند و فازهای ساکن و متحرک، هردو در یک فاز قرار دارند و بنابراین مولکول‌ها در هر دوفاز پراکنده خواهند شد. کروماتوگرافی تقسیمی را به عنوان روش جداسازی اجزای حل‌ شونده به کمک تقسیم شدن حل‌ شونده بین دو فاز مایع می‌نامند.

 

• ستون کروماتوگرافی تبادل یونی

برای جدا کردن یون‌ها و مولکول‌هایی که به سادگی یونیزه می‌شوند، از ستون کروماتوگرافی تبادل یونی بهره می‌گیرند. جدایش یون‌ها به تمایل آن‌ها به فاز ساکن بستگی دارد که این عمل در نهایت، یک سیستم تبادل یونی را ایجاد می‌کند. برهم‌کنش الکترواستاتیک بین آنالیت، فاز متحرک و فاز ساکن موجب جدایش یون در نمونه می‌شود.

مواد معمول پرکننده در این ستون‌ها شامل آمین‌ها، سولفونیک اسید، خاک دیاتومه (Diatomaceous Earth)، رزین‌های اتصال عرضی (کراس‌لینک) و استایرین دی‌وینیل بنزن (Styrene-Divinylbenzene) موسوم به DVB هستند. از اولین تبادل‌ گرهای یونی (Ion Exchangers)، آلومینوسیلیکات (زئولیت) بود که البته کاربرد فراوانی ندارد.

 

کاربردهای کروماتوگرافی چیست؟

• شناسایی ترکیبات شیمیایی در مواد مختلف
• کنترل کیفیت در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی
• بررسی و جداسازی ترکیبات زیستی مانند پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک
• آنالیز آلاینده‌ها در نمونه‌های زیست‌ محیطی

 

 

جهت اطلاع از موجودی کالاها و قیمت ها با مشاورین فروش شرکت تجهیزات آزمایشگاهی مهام آزما ۰۲۱۸۸۵۰۹۳۸۴ – ۰۲۱۸۶۰۴۵۸۷۰ در ارتباط باشید.